Auteur: Peter Goegebeur (hoofd van de Belgische innovatieve tegel academie)

Bij de afwerking van vloer- en wandtegels in woningen wordt de beoordeling van de oplevering steeds kritischer, mede door de toenemende verwachtingen van de eindgebruikers. Het is daarom essentieel dat degenen die bestekken en cursussen schrijven, evenals de opstellers van plaatsingsrichtlijnen, hiermee rekening houden. Moderne architecten passen hun normen of lastenboek al automatisch aan om tegemoet te komen aan de nieuwste innovatieve behoeften en trends, inclusief strengere afwerkingstoleranties voor tegelzetters.

Technisch hoofdstuk

Belang van nauwkeurigheid in tegelwerk

Het is niet alleen belangrijk dat het niveau en de vlakheid van vloer- of wandtegelwerk goed zijn, maar ook de effenheid van de tegels, groot of klein, ten opzichte van elkaar is essentieel. Voor deze uitdaging bestaan er nu net levellingssystemen, die ook geschikt zijn voor buiten-betegelingen. LEVELIT zorgt ervoor dat zowel dunne grootformaattegels als dikkere terrastegels netjes en gelijkmatig op hun plaats blijven, vooral op de lange termijn

Duurzaamheid en complexiteit van tuinterrassen

Duurzaamheid staat centraal. Het aanleggen van een tuinterras, ook wel eens ‘buitenterras op volle grond’ genoemd, is complexer dan vaak wordt gedacht. Het proces start met het uitgraven van de aarde tot op een stabiele ondergrond. De samenstelling van de ondergrond kan sterk verschillen per regio: van zandgrond aan de kust tot klei in de polders en steengruis in de Ardennen. De uitdrukking ‘Bezint eer ge begint’ is hier dus nog nooit zo toepasselijk geweest.

Esthetische en praktische overwegingen bij tuinterrassen

Tuinterrassen verhogen aanzienlijk de esthetische waarde van een woning. Deze creatief ingerichte buitenruimtes worden vooral bij aangename weersomstandigheden gebruikt voor ontspannende momenten, een plek voor ontspanning en genot. Echter, rekening houdende met het zeer hoge belastingniveau waaraan een buitenterras onderworpen wordt het trotseren van temperatuurschommelingen, zonlicht, regen, hagel, vorst, intensief gebruik en diverse soorten vlekken vorming op tegels en voegen, kan het eindresultaat soms tegenvallen en niet voldoen aan de verwachtingen en eisen bij oplevering. En net hierbij zijn geschikte kwaliteitsmaterialen, plaatsing- en afwerking-technieken de belangrijkste factoren.

Technische uitvoering: Opbouw, spanningsverdeling en drainage

Het is noodzakelijk om de aard, type en de dikte van de verschillende onderliggende lagen van het tuinterras te bepalen in functie van de beschikbare opbouwhoogte en de te voorziene belasting dat de tegelvloer zal moeten aankunnen. Tijdens de ontwerp- en uitvoeringsfases moet er ook rekening worden gehouden met de te verwachten thermische bewegingen waaraan het terras kan worden blootgesteld en het noodzakelijke tijdige en technisch efficiënte afvoeren van hemelwater. Een onberispelijke afwerking, waarbij gestreefd wordt naar nultolerantie, is essentieel. Spanningsverdeling en een efficiënte drainage spelen hierin een cruciale rol.

Praktijk hoofdstuk

In dit hoofdstuk bespreken we de gelijmde plaatsing van tegels op een verharde dekvloer voor buitenterrassen. We besteden in dit hoofdstuk niet alleen aandacht aan “hoe u een correcte opbouw kunt realiseren”, zowel met als zonder ontkoppelende drainagemat, maar daarnaast leggen we ook de nadruk op “het bereiken van een feilloze afwerking door het gebruik van innovatieve hulptools en systemen”. Deze tools en systemen zijn ontworpen om niet alleen de vlakheid van de tegelvloer te waarborgen, maar ook om exacte voegbreedtes te garanderen. Deze factoren zijn cruciaal voor de optimale spanningsverdeling binnen het tegelwerk, wat bijdraagt aan de duurzaamheid en esthetiek van het terras.

1. Uitgraven en basislagen aanbrengen

De aarde wordt tot een diepte van doorgaans 30 tot 40 cm uitgegraven, afhankelijk van de lokale grondsoort, om een stabiele basis voor een duurzaam terras te waarborgen. Vervolgens worden lagen aangebracht: als basis een laag drainerende steenslag, daarbovenop een laag verdicht maar voldoende waterdoorlatende laag betonpuin of korrelbeton, en tenslotte de dekvloer (ook wel ‘druklaag’ genoemd). Met uitzondering van de dekvloer die minimum 5 cm dik moet zijn, zal elke laag ongeveer 10 tot 15 cm dik moeten zijn om een optimale stevigheid en functionaliteit te garanderen, afhankelijk van de gebruikte materialen (korrelgroottes, cementgehalte, water/cementfactor, enz.).

2. Het niveau van het buitenterras bepalen

Het niveau van een buitenterras, dat vaak direct aan een woning grenst, hangt af van de hoogte van de dorpels van de achterdeur of ramen. Het is belangrijk dat het afgewerkte terras altijd iets lager ligt dan de waterkering, gewoonlijk zo’n 1 cm onder de dorpel. Vanaf dit punt houden we een helling aan van ongeveer 1,5%, of 1,5 cm per meter, afgestemd op de antislip-eigenschappen van het tegeloppervlak. Bij het waarborgen van goede afwatering is het essentieel rekening te houden met de ruwheid van de tegels en een efficiënt afvoersysteem te installeren. Het voorkomen van waterophoping op de terrastegels is immers cruciaal!

De onderste laag waterdoorlatende steenslag wordt doorgaans op een worteldoek aangebracht en horizontaal aangedamd. Voor optimale drainage is het aan te raden om de betonpuinlaag, die dus tussen de steenslag en de dekvloer komt, al onder een helling van 2% te plaatsen.

Enkele praktische tips

• Dekvloer aanbrengen: Breng op de onderliggende basislagen een dekvloer van gestabiliseerd grof zand aan met een geschikte hoeveelheid cement, zodat deze goed en doeltreffend kan uitharden.
• Drainerende ontkoppelingsmat: Op de uitgeharde dekvloer is het aan te raden om een drainerende ontkoppelingsmat te plaatsen. Deze laag verhoogt de levensduur van het terras door het neutraliseren van scheuren en vervormingen in de dekvloer, zodat deze niet doortrekken in de tegelbekleding. Daarnaast bevordert de ventilatie van de matwand de droging van de tegellijm en zorgt voor een effectieve afvoer van regenwater, waardoor vochtaccumulatie wordt voorkomen.
• Symmetrie en Afwerking: Zorg bij het leggen van de tegels voor symmetrie om opvallende kleine of storende snijstukken te vermijden.
• Betegelen met het LEVELIT-systeem: Gebruik een voldoende dikke laag tegellijm om het hele terras te betegelen. Controleer regelmatig of het lijmbed het voetje volledig dekt voor een optimale verwerking van het LEVELIT-systeem.

3. Net voor het betegelen van het terras

Te ruwe of stofafgevende dekvloeren moeten eerst behandeld, aangepast of hersteld worden. Het is cruciaal dat tegels altijd met een dubbele verlijming worden aangebracht, een techniek die bekendstaat als de ‘buttering-floating’-methode. Bij deze aanbevolen plaatsingsmethode worden de tegels met parallelle lijmrillen op elkaar gedrukt en vervolgens haaks ingeschoven voor een optimale plaatsing.

Een alternatieve methode voor verlijming is het gebruik van vloeibedlijmen. Echter, zelfs met deze methode is het belangrijk om de tegelzijde die gelegd wordt in te strijken om een sterke hechtbrug te garanderen.

Het is immers, vooral bij de plaatsing van keramische tegels, altijd mogelijk dat de tegellegzijde verontreinigd is met engobestof of magnesiumpoeder. Bij het aanbrengen van natuursteen is veelal het instrijken van de tegel noodzakelijk om een efficiënte hechting te verzekeren. Zorg er daarnaast voor dat de gebruikte tegellijm geschikt is voor buitentoepassingen. Raadpleeg voor specifieke informatie de technische fiche van de fabrikant of neem voor zekerheid contact op met de technische adviseur.

Praktische aandachtspunten – LEVELIT Spie-systeem

• Bepaal de voegbreedte vooraf zodat je de juiste beentjes besteld. Voor buitenbetegelingen is een voegbreedte van minimum 4 mm aanbevolen.
• Zorg voor een voldoende dik lijmbed zodat het voetje van de LEVELIT-clip volledig ingebed is.
• Schuif het voetje van het levelingsysteem zorgvuldig onder te tegel in de lijmmassa vooraleer definitief aan te drukken.
• Plaats de clip niet te dicht bij de hoeken van de aanliggende tegels zodat ze niet hinderen tijdens het nivelleren. Tijdens het wegschoppen van de clips hinderen de spieën elkaar als je ze dicht tegen de hoeken plaatst waardoor de clips fout kunnen afbreken. Blijf meestal een 5 à 7-tal cm van de hoeken.
• Regel de aantrektang vooraf op de juiste maat zodat je vlot kan werken. Zo kan je ook telkens dezelfde aandrukkracht gebruiken.
• Plaats de spieën in de richting van de voorheen geplaatste tegel.
• Trek de clips voldoende maar niet te hard aan zodat de tang of clip niet geforceerd wordt.

4. Het opvoegen van het terras

Het opvoegen van een terrasvloer volgt hetzelfde proces als bij binnentegels. Het belangrijkste verschil ligt in de keuze van de voegspecie, die idealiter waterafstotend moet zijn. Dit voorkomt ongewenste waterinfiltratie en beschermt tegen vorstschade.

• Een soepele voeg aanbrengen: Om hygrothermische bewegingen, zoals uitzetting en krimp, tussen de terrasvloer en de muren van een gebouw op te vangen, is het essentieel om een soepele voeg aan te brengen. Hiervoor is een waterdichte siliconekit met hoge elasticiteit of een geschikt uitzettingsprofiel ideaal. Deze maatregel is nodig om de spanningen, veroorzaakt door temperatuur- en vochtverschillen, te beheersen en potentiële scheurvorming of losraken van tegels te voorkomen.
• Vloervelden in kleinere oppervlaktes verdelen: Bij de plaatsing van donkere tegels, die meer warmte absorberen, is het raadzaam om de vloervelden in kleinere oppervlaktes te verdelen. Uitzettingsvoegen dienen minimaal elke 6 meter bij lichte kleuren (maximaal 36 m²) en elke 5 meter bij donkere kleuren (maximaal 25 m²) aangebracht te worden. In bepaalde situaties, zoals bij grootformaattegels, kan het zelfs noodzakelijk zijn om nog kleinere bij voorkeur vierkante velden te creëren zodat deze onafhankelijk van elkaar kunnen bewegen.
• Aanbrengen van een elastische kitvoeg: Bij het aanbrengen van een elastische kitvoeg kan het nuttig zijn om gebruik te maken van een polystyreen ondervoeg om de vereiste tweepuntshechting tussen de tegels te waarborgen. Een driepuntshechting dient bijgevolg strikt vermeden te worden om de elasticiteitscapaciteit van de polymeervoeg optimaal te houden ingeval van extreme laterale bewegingen.
• Droogtijd: Vóór de voegwerkzaamheden mag men niet te lang wachten (gemiddeld maximum 24 uur na de plaatsing van de tegels) om de spieën en beentjes van het LEVELIT-systeem te verwijderen. Er kunnen namelijk nog lijmresten tussen de voegen aanwezig zijn die ter hoogte van beentjes blijven kleven waarbij kleine kunststofstukjes na het afkloppen hardnekkig kunnen blijven haperen tussen de voegopeningen. Ze kunnen evenwel achteraf gemakkelijk met het breekmes verwijderd worden.